De Wereld Van is de opvolger van aardrijkskundemethode Wereldwijs. Ik schreef drie hoofdstukken voor havo, vwo en gym leerjaar 1, 2 en 3. Over weer & klimaat, opbouw & afbraak en natuurrampen. Praktijkparagrafen, theorieparagrafen en opdrachten voor folio en digitaal.
Uitgever: Malmberg
Link website: Malmberg
DE WERELD VAN HET VULKAANONDERZOEK
Augustus 2014 pakken honderden wetenschappers en studenten het vliegtuig naar IJsland. Alles wijst op een naderende uitbarsting van de Bárðarbunga. Maar het loopt anders. Pak je zwavelgasmeter, je gasmasker, goede schoenen en warme kleren. We gaan op expeditie.
LAVA AAN DE HORIZON
De jeep die ons naar Holuhraun brengt, heeft enorme wielen. Zelfs voor IJslandse begrippen ligt dit lavaveld afgelegen.We rijden uren over onverharde wegen. Al op tientallen kilometers afstand zien we de lava gloeien aan de horizon. Wat is begonnen als een ondergrondse pijp vol magma, is een paar dagen geleden hier aan de oppervlakte gekomen. Zo vormt zich een kolkende rivier van lava, met fonteinen tot zeventig meter hoog. In korte tijd is een lavastroom ontstaan zo groot als het Veluwemeer. Dat is maar goed ook.
De jeep die ons naar Holuhraun brengt, heeft enorme wielen. Zelfs voor IJslandse begrippen ligt dit lavaveld afgelegen.We rijden uren over onverharde wegen. Al op tientallen kilometers afstand zien we de lava gloeien aan de horizon. Wat is begonnen als een ondergrondse pijp vol magma, is een paar dagen geleden hier aan de oppervlakte gekomen. Zo vormt zich een kolkende rivier van lava, met fonteinen tot zeventig meter hoog. In korte tijd is een lavastroom ontstaan zo groot als het Veluwemeer. Dat is maar goed ook.
STOOM AFBLAZEN
De lava die hier aan de oppervlakte komt, haalt de stoom van de ketel van de Bárðarbunga, een stratovulkaan ruim veertig kilometer zuidwestelijk. In de omgeving van deze vulkaan zijn de laatste tijd duizenden aardschokken gemeten. Gpsmetingen laten zien dat de krater per dag een halve meter zakt. De krater ligt onder een honderden meters dikke gletsjer. Deskundigen waren bang dat bij een uitbarsting de lava in contact zou komen met het ijs. Het ijs zou dan direct stoom worden en daardoor de uitbarsting nog explosiever maken. Bovendien zou bij een uitbarsting een deel van de gletsjer Vatnajökull smelten. Het smeltwater zou voor overstromingen kunnen zorgen. Gelukkig kwam de lava niet bij de krater naar buiten, maar zocht hij zich een weg diep onder de grond om bij Holuhraun via een brede spleet naar boven te komen.
De lava die hier aan de oppervlakte komt, haalt de stoom van de ketel van de Bárðarbunga, een stratovulkaan ruim veertig kilometer zuidwestelijk. In de omgeving van deze vulkaan zijn de laatste tijd duizenden aardschokken gemeten. Gpsmetingen laten zien dat de krater per dag een halve meter zakt. De krater ligt onder een honderden meters dikke gletsjer. Deskundigen waren bang dat bij een uitbarsting de lava in contact zou komen met het ijs. Het ijs zou dan direct stoom worden en daardoor de uitbarsting nog explosiever maken. Bovendien zou bij een uitbarsting een deel van de gletsjer Vatnajökull smelten. Het smeltwater zou voor overstromingen kunnen zorgen. Gelukkig kwam de lava niet bij de krater naar buiten, maar zocht hij zich een weg diep onder de grond om bij Holuhraun via een brede spleet naar boven te komen.
GASMASKERS OP
Aan de geur van rotte eieren ruiken we dat we het doel van onze tocht naderen. We zijn dicht bij het puntje van de lavatong om metingen te doen (bron 1). Hier staan ook onze gpsmeters en seismometers. Ze hebben ons van waardevolle gegevens voorzien. Ook moeten we van verschillende plekken afgekoeld lava meenemen. Die monsters gaan in het lab onder de microscoop. Ineens begint onze zwaveldioxidemeter te piepen. Voor ons het signaal om de gasmaskers op te doen, want zwavelgas kan ademhalingsproblemen veroorzaken (bron 2). De lava kruipt met een snelheid van een halve meter per minuut in onze richting. Net voor de lava onze meetapparatuur kan verzwelgen, brengen we die in veiligheid.
Aan de geur van rotte eieren ruiken we dat we het doel van onze tocht naderen. We zijn dicht bij het puntje van de lavatong om metingen te doen (bron 1). Hier staan ook onze gpsmeters en seismometers. Ze hebben ons van waardevolle gegevens voorzien. Ook moeten we van verschillende plekken afgekoeld lava meenemen. Die monsters gaan in het lab onder de microscoop. Ineens begint onze zwaveldioxidemeter te piepen. Voor ons het signaal om de gasmaskers op te doen, want zwavelgas kan ademhalingsproblemen veroorzaken (bron 2). De lava kruipt met een snelheid van een halve meter per minuut in onze richting. Net voor de lava onze meetapparatuur kan verzwelgen, brengen we die in veiligheid.
(…)
